Kanggo nyinau lan gladhen basa Jawa. Tembang macapat, kawruh basa, kasusastran.
Friday, March 26, 2021
TEMBUNG GARBA BASA JAWA
Saturday, March 20, 2021
CANGKRIMAN BEDHEKAN BASA JAWA
1. Tegese Cangkriman
Manut
Bausastra Jawa bausastra iku bahasa
indonesiane padha karo kamus.
2. Gunane Cangkriman
3. Perangane Cangkriman
a. Cangkriman pepindhan
Sing diarani cangkriman pepindhan yaiku: cangkriman kang awujud ukara kang memper kaya barang sing dikarepake utawa barang saknyatane. Dadi cangkriman pepindhan iku pancen cangkriman sing dijumbuhake karo irib-iribane (kemiripan) barang sing dikarepake. Gandheng cangkriman pepindhan iku mau dijumbuhake karo irib-iribene barang sing dikarepake mula cangkriman pepindhan uga bisa diarani cangkriman irib-iriban.
Tuladha:
1. Pitik walik saba kebon (pitik walik....pitik
walik iku pitik sing wulune malik utawa ngener munggah tur saba kebon)
kira-kira apa ya? Saweneh barang kang memper karo kahanan pitik walik tur kok saba
kebon iku??....ya ... batangane utawa bedhekane
= nanas
2. Wujude kaya kebo, ulese kaya kebo, lakune kaya kebo, nanging dudu kebo = (wo...la kok iki kabeh kahanane kaya kebo, nanging kok dudu kebo..., gek apa ya?.... nggih batangane gudel, gudel kuwi apa?...gudel kuwi anak kebo
3. Tibane ngisor digoleki ndhuwur (iki
ana sing aneh meneh...nanging pancen kahanane bener mangkono...tibane ngisor
digoleki ndhuwur, iku jawabane ...banyu sing trocoh...coba ....yen ana omah
trocoh amarga gendhenge bocor kae, banyune tiba mengisor, nanging sing ngerti
banjur ndhangak nggoleki gendheng sing manggone ing ndhuwur)
b. Cangkriman Blenderan
Tuladha:
- Wong mati ditunggoni wong nangis. Lo..lo..piye iki mosok ana wong wis mati ditunggoni wong banjur nangis, gek kepriye kuwi??...katrangne ngene...wong matine ya tetep mati...nanging sing nangis iku wong sing nunggu.
- Wong mati dilumpati kucing urip. Ing cangkriman iki, yen kowe mengko ora ngati-ati, mula banjur maido...mongsok wong mati dilumpati kucing urip....pranyata sing urip iku kucinge...la yen kucinge mati ya ora bisa mlumpat?
- Wong dodol tempe padha ditaleni
- Wong dodol kambil padha dikpruki
Ana ing cangkriman Wong dodol kambil padha dikpruki, sing dikepruki dudu wonge ...dudu sing dodol....nanging sing kepruke iku kambile.
c. Cangkriman Wancahan
Tuladha:
- ling cik tu tu ling ling yu (kok
kaya bahasa Mandarin) = maling mancik watu,
watuné nggoling malingé
mlayu
- Pak boletus: Tapak kebo ana lelene satus
- Pak bomba pak lawa pak piut: Tapak kebo amba, tapak ula dawa, tapak sapi ciut
- Wiwawite lesbadhonge: Uwi dawa wite tales amba godhonge
- Lut mahe ndhut yu mahe rong: welut omahe ngendhut, yuyu omahe ngerong.
d. Cangkriman kang Awujud Tembang
Tuladha:
1. Tembang Kinanthi
Tan ana ingkang tumandhing, ora ana sing nandhingi
Sariranira sang retna, awake kaya emas
Owah-owah saben ari, bisa owah saben dina
Yen rina kucem kang cahya, yen awan sorote kucem/surem
mung ratri mancur nelahi mung yen bengi sumunar sorote
2. Tembang Pocung
3. Tembang Pangkur
Badheken
cangkriman ingwang Bedheke
cangkrimanku
tulung-tulung
ana gedhang awoh gori ana gedhan uwoh gori = ditegori
ana pitik ndhase
telu ana
pitik ndhase telu = dibuntel wulu
gandhanana
endhasnya gandhenana
endhase = sirahe nggandhen
kyai dhalang
yen mati sapa sing mikul dhalang yen
mati sapa sing mikul= kadhal lan
walang
ana buta
nunggang grobag ana buta nunggang grobag = tebu ditata
Bapak pocung, gawe geger gawe bingung
asale ing Wuhan
kabeh uwong miris wedi
wong sing nandhang kudu gelem karantina....
Sunday, March 14, 2021
Jinis Ukara Basa Jawa
1. Ukara Carita/ andharan (Kalimat Berita)
Titikane: - Kawiwitan aksara gedhe (huruf
kapital)
- Dipungkasi kanthi tandha waca titik /. /
2. Ukara Pakon (Kalimat Perintah)
Titikane: -
Kawiwitan aksara gedhe (huruf kapital)
-
Dipungkasi kanthi tandha waca pakon /!/
- Ana kang nggunakake tembung-tembung kang oleh
panambang -en, -a, -ana, -na
3. Ukara Pamenging (Kalimat Larangan)
Titikane: -
Kawiwitan aksara gedhe (huruf kapital)
-
Dipungkasi kanthi tandha waca pakon /!/
-
Nggunakake tembung-tembung ; aja, ora kena.
4. Ukara Pangajak (Kalimat Ajakan)
yaiku ukara kang isini ngajak marang wong liya supaya bebarengan nindakake pakaryan kang dikarepake
Titikane: -
Kawiwitan aksara gedhe (huruf kapital)
-
Dipungkasi kanthi tandha waca pakon /!/
-
Nggunakake tembung-tembung ; ayo, mangga, sumangga.
5. Ukara Pitakon (Kalimat Tanya)
Titikane: -
Kawiwitan aksara gedhe (huruf kapital)
-
Dipungkasi kanthi tandha waca pitakon/?/
- Nggunakake tembung-tembung pitakon; apa, sapa, kapan,
ing ngendi, kepriye, pira, lsp.
Sunday, March 7, 2021
TATA CARA UPACARA WIYOSIPUN R.A. KARTINI
TATA CARA UPACARA MENGETI DINTEN WIYOSIPUN RADEN AJENG KARTINI, SURYA KAPING SELIKUR (21) WULAN APRIL WARSA KALIH EWU SANGALAS (2019), KAPURWAKAN
1.
2. Manggalaning upacara
samekta ing papan upacara
3. Atur pakurmatan dhumateng
manggalaning upacara kapimpin manggalaning barisan ing kanan piyambak
4. Atur palapuran para
manggalaning barisan dhumateng manggalaning upacara
5. Sesepuh upacara rawuh ing
papan upacara, barisan kasiyagakaken
6. Atur pakurmatan dhumateng
sesepuh upacara kapimpin manggalaning upacara
7. Atur palapuran
manggalaning upacara dhumateng sesepuh upacara
8. Ngibaraken Bendera Merah
Putih kalajengaken pakurmatan dhumateng Bendera Merah Putih kapimpin dening
manggalaning upacara dipuniringi lagu
Kebangsaan Indonesia Raya
9. Ngeningaken cipta kapimpin
dening sesepuh upacara
10. Waosan teks Pancasila
dening sesepuh upacara katirokaken dening sedaya pandherek upacara
11. Waosan Pembukaan
Undang-Undang Dasar Negara Republik
12. Tanggap wacana sesepuh
upacara
13. Anyekaraken lagu wajib
nasional :
a.
IBU KITA KARTINI
14. Waosan pandonga
15. Atur palapuran
manggalaning upacara dhumateng sesepuh upacara bilih upacara sampun purna
16. Atur pakurmatan dhumateng
sesepuh upacara kapimpin dening manggalaning upacara
17. Sesepuh upacara kepareng
jengkar saking papan upacara.
18. Atur pakurmatan dhumateng
manggalaning upacara kapimpin manggalaning barisan ing kanan piyambak
19. Manggalaning upacara kepareng nilaraken papan
upacara tumuju papan sakawit
20. Upacara purna, manggalaning barisan ambibaraken pandherek upacara.
TEMBUNG CAMBORAN KAWRUH BASA RINGKES
KAREPE TEMBUNG CAMBORAN
Yaiku: tembung loro (2) sing didadekake siji lan dianggo bebarengan.
Tembung Camboran Manut Wujude
1 Tembung Camboran Wutuh
2. Tembung Camboran Tugel.
Tembung Camboran Manut Tegese
1. Tembung Camboran Tunggal
2. Tembung Camboran Wudhar.
Saturday, March 6, 2021
Ukara Lamba lan Ukara Camboran : katrangan ringkes
1. Ukara Lamba (Kalimat Tunggal)
Tuladha :
Aku maca buku.
Adhiku mangan kacang
2. Ukara Camboran (Kalimat Majemuk)
Tuladha:
a. Aku maca buku (ukara lamba)
b. Adhiku mangan kacang (ukara lamba)
Ukara a lan ukara b didadekake siji, dadine:
Aku maca buku, dene adhiku mangan kacang.
Ukara a lan ukara b kang didadekake siji iku banjur diarani ukara camboran
Panulise/ pandhapuke ukara camboran iku ana 2, yaiku:
- Katulis kanthi tandha waca koma /, /
Tuladha:
a. Arimbi mangan bakso.
b. Suryani mangan soto.
Ukara a lan ukara b didadekake siji nganggo tandha waca koma /,/:
Arimbi mangan bakso, Suryani mangan soto.
- Katulis kanthi nggunakake tembung pangiket/ tembung panggandheng (kata sambung/kata hubung)
Tembung pangiket/ tembung panggandheng iku kayata; lan, dene, mula, amarga, nanging, manawa, sarta, nalika, jalaran, ewadene, suprandene, lan maneh, kaliyan malih, lsp.
Tuladha:
a. Burhan ora mlebu sekolah.
b. Burhan lara panas.
Ukara a lan ukara b didadekake siji nganggo tembung pangiket:
Burhan ora mlebu sekolah amarga lagi lara panas
Ukara Camboran kaperang ana 2 yaiku:
Ukara
Camboran Wudhar (Kalimat Majemuk Setara)
Yaiku ukara loro utawa luwih kang didadekake siji kanthi kalungguhan kang sejajar (ora ana ukara kang
kalungguhane minangka katrangan)
a. Aku gawe layangan.
b. Adhiku gawe montor-montoran.
Ukara a lan ukara b banjur didadekake siji. Antarane ukara a lan ukara b kalungguhane sejajar, karepe salah siji ukarane ora dadi katrangan ukara liuane.
Aku gawe layangan,
adhiku gawe montor-montoran.
Jejer wasesa lesan jejer wasesa lesan
Ukara
Camboran Sungsun/ Tundha (Kalimat Majemuk Bertingkat)
Yaiku ukara loro utawa luwih kang didadekake siji kanthi kalungguhan kang ora sejajar (dadi ana salah sawijining ukara kang kalungguhane minangka katrangan ukara liyane)
Tuladha:
a. Maria sregep sinau.
b. Maria entuk biji apik.
Maria sregep sianu, mulane bijine apik.
Jejer wasesa lesan katrangan
Ukara a lan ukara b didadekake siji, lan ukara b dadi katrangan ukara a (kadhapuk kanthi ngilangake jejer ing ukara b).
Ukara Camboran kang Nunggal Jejer
Ukara Camboran kang Nunggal Wasesa
Ukara Camboran kang Nunggal Lesan
PARIKAN BASA JAWA bu Sulis
Parikan yaiku Unen-unen kang nduweni tenger: Kedadeyan saka 2 ukara Saben saukara dumadi saka 2 gatra Ukara kaping 1 minangka purwaka Ukar...
-
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( NO: 3 ) Satuan Pendidikan : SM P Negeri 2 Karanga...
-
A. TEMBUNG LINGGA Tembung lingga utawa bahasa Indonesiane kata dasar, yaiku tembung kang durung owah saka asale...
-
PIDHATO NGURI-URI KABUDAYAN JAWI INGKANG ADI LUHUNG Assalamu’alaikum, Wr.Wb. Bapak, Ibu ingkang kinabekten. Para tamu sinedhahan ...