|
NASKAH
SIARAN “KARANGANYAR BELAJAR” RADIO SWIBA KARANGANYAR SELASA, 2I APRIL 2020 Mata Pelajara : Bahasa Jawa Kelas/ Semt. : VII/ Genap Nama Guru : Dra. Sulistyowati NIP. : 19670408 200701 2 016 Unit Kerja : SMP Negeri 2 Karanganyar |
SCRIPT
SIARAN PENIDIDIKAN DI RADIO SWIBA KARANGANYAR
Assalamualaikum
warohmatullohiwabarakatu
Para
pamiyarsa ingkang kula urmati/ lan mligine marang anak-anakku/ para siswa SMP/
ing saindhenging laladan Karanganyar lan sakiwa tengene sing taktresnani//
Wilujeng
enjing/ ketemu maneh karo ibu Sulistyowati / ing acara KARANGANYAR BELAJAR/ acara iki digiyarake dening
Radio Swiba FM/ Radionya Karanganyar/
Ora
lali/// ing tanggal 21 April iki bu Sulis kepengin ndherek mangayubagya//
jalaran dina iki nuju ngepasi dina wiyosane Ibu Kartini.//
Ing
wektu iki mengko/ suwene kurang luwih 30 menit/ Bu Sulis bakal ngajak
bebarengan para siswa /nyinau piwulang
utawa MATA PELAJARAN Basa Jawa/ kanthi wosing pasinaon yaiku babagan
Cangkriman.
Sadurunge
kawiwitan/ Ayo...// Anak-anakku siswa
kabeh/ luwih dhisik padha ndedonga bebarengan/ nyenyuwun marang Gusti Kang Maha
Kuwasa/ muga tansah pinaringan bagas waras/ tansah rahayu lan tansah bagya mulya// Panyuwunan kang mligi/ konjuk marang ngarsane Gusti Kang Maha Asih/ muga-muga/
kahanan Indonesia/ kang lagi nadhang musibah/ kanthi anane lelara kang
disebabake dening VIRUS COVID 19/ enggala bisa bali dadi ayem tentrem maneh//.
AAMIIN
O...ya/
aja lali/ para siswa nyawisake buku lan piranti kanggo nulis/ mbok menawa /ana
perangan-perangan wigati / kang bakal koktulis/ amarga ing pungkasane acara iki
mengko/ bu Sulis bakal paring pitakon
utawa ayahan / sing kudu kok wangsuli utawa kokayahi//
Para
siswa/ sadurunge mirengake andharan babagan cangkriman/ bu Sulis arep maringi
tembang luwih dhisik/ Kabeh padha seneng nembang ta?.... Tembang sing arep
daktembangake yaiku tembang macapat pocung.... Bapak pucung dudu watu dudu
gunung/ Sangkamu ing sabrang/ dedegira ageng inggil/ Yen lumampah si pucung
lembehan grana//
para
siswa wis padha tau krungu tembang macapat pocung kasebut....? apa malah wis
padha bisa nembang ....?/
Tembang
pocung sing wis ditembangake bu Sulis iku mau/ tetela ana batangane lho!! / ayo
sapa sing bisa mbatang utawa mbedhek? apa batangan utawa bedhekan ing tembang
pocung iku....? wo...ya...//pinter tenan para siswa kabeh ...batangane utawa
bedhekane yaiku kewan Gajah.
Para
siswa... ngerti apa ora/ yen tembang pocung kasebut uga kalebu tuladhane
cangkriman/ sebab ing tembang iku ana batangane utawa bedhekake//
Kanggo
mangerteni babagan cangkriman kang luwih komplit/ mulane/ para siswa bakal dakajak sinau
bebarengan babagan cangkriman // Babagan sing bakal disinau iki mengko ing
antarane:
A.
Tegese cangkriman
B.
Gunane cangkriman
C.
Jinise cangkriman
D.
Tuladhane cangkriman
Saiki
Bu sulis arep wiwiti/ paring andharan babagan cangkriman kasebut/
Perangan A : Tegese cangkriman.
Manut
Bausastra Jawa / bausastra iku bahasa indonesiane padha karo kamus//
Cangkriman
asale saka tembung cangkrim/ sing tegese bedhek utawa batang // dadi cangkriman
bisa ditegesi/ bedhekan utawa batangan // Ana maneh sing negesi manawa
cangkriman iku tetembungan/ ditata kanthi runtut/ kang teges utawa isine ngemu
karep supaya diwangsuli// Saka katrangan iku bisa dijupuk dudutane utawa kesimpulane/
manawa cangkriman iku / padha karo unen-unen/ utawa tetembungan sing kudu
dibedhek utawa dibatang utawa diwangsuli/ Wis cetha ta saiki bab tegese
cangkriman iku..??/ /
Bacute
Perangan B: / Perangan B yaiku gunane cangkriman// Cangkriman iku /lumrahe mung digunakake
kanggo sarana dedolanan utawa gegojekan/
yen pinuju jejagongan karo kanca ing kalane nganggur// dadi cangkriman
iku mung kanggo ngisi wektu pinuju lodhang utawa longgar wae// Nanging ana uga
sing nggunakake/ manawa cangkriman iku bisa kanggo ing wektu kang wis ditemtokake/
lan ana ing kahanan kang mirunggan// ing kene gunane cangkriman wis ora kanggo
sarana dedolanan meneh/ nanging wis kanggo sarana ngasah pikir supaya luwih
lantip utawa pinter// wis ya ...iku mau gunane cangkriman//
Para
siswa saiki Perangan C// Perangan C yaiku jinise
cangkriman//
Cangkriman
iku bisa diperang dadi 4 jinis yaiku:
1. Cangkriman pepindhan/
2. cangkriman blenderan/
3. cangkriman wancahan // lan
4.
cangkriman kang awujud tembang//
Ing
kene bu Sulis arep ngandharake jinise cangkriman kasebut siji mbaka siji//
1.
Cangkriman pepindhan
Sing
diarani cangkriman pepindhan yaiku: cangkriman kang awujud ukara/
kang mèmper kaya barang sing dikarepake/ utawa barang saknyatane // dadi cangkriman pepindhan
iku pancen cangkriman sing dijumbuhake karo irib-iribane (kemiripan) barang
sing dikarepake // Gandheng
cangkriman pepindhan iku mau dijumbuhake karo irib-iribene barang sing
dikarepake/ mula cangkriman pepindhan uga bisa diarani cangkriman irib-iriban//
2. Cangkriman
blenderan
Manawa cangkriman blenderan
yaiku/ cangkriman kang mengku surasa utawa karep nyrekal/ amarga pancen
tujuwane/ kanggo nyrekal sing diajak cecangkriman supaya keblender utawa
keplesed mbedheke// dadi manawa arep mbedhek cangkriman blenderan iki mbutuhake
sikap kang ngati-ati/ sebab yen ora ngati-ati bakal keblender utawa keplesed
temenan// iki ora keplesed amarga dalane lunyu ngono kae lho ya...nanging sing
dikarepake keplesed tetembungane//
Bacute/
angka 3 yaiku cangkriman wancahan// Tembung wancahan
asale saka tembung wancah sing tegese bisa tugel, bisa cekak// dadi Wancahan
tegese tugelan utawa cekakan bahasa Indonesiane padha karo singkatan/. Wancahan
sing arep kanggo cangkriman iku/ kudu dijumbuhake karo unine
tembung-tembunge// Dadi Cangkriman wancahan iki/ wujude mung tugelan/ utawa
cekakaning tembung-tembung / sing arep kanggo cangkriman//La... Lumrahe/
tembung -tembung ing cangkriman iku/ anggone nugel utawa nyekak/ kanthi
ngilangake wanda utawa suku kata sing ngarep //
dadi sing dienggo lumrahe mung wanda sing mburi wae//
Iku
mau sing dikarepake cangkriman wancahan.
Dene
jinise cangkriman sing angka 4 / yaiku cangkriman kang awujud tembang//
Cangkriman
kang awujud tembang iku jan-jane mung cangkriman kang
ditata kanthi wujud tembang// Lha/ tembang sing dienggo iki lumrahe tembang
macapat// Lan sing paling kerep dienggo
yaiku tembang macapat pocung// kaya sing wis ditembangake ing ngarep mau//
Ananging tembang macapat liyane uga ana, kayata tembang Kinanthi..... tembang
Pangkur....Asmarandana // Lsp // Banjur..... cangkriman kang wujude tembang
iki...ana sing saben satembang mung ngemu cangkriman siji/ dadi bedhekan utawa batangane mengko cacahe ya mung 1...nanging ana uga/ sing satembangan
iku cangkrimane luwih
saka siji...lan batangan utawa bedhekane mesthine ya luwih saka 1.//
Para
siswa / iki mau / kowe kabeh wis nyinau babagan apa...?// nggih ... babagan tegese cangkriman....
gunane cangkriman..... jinise cangkriman....Yen ngono isih kurang siji ya??...Ayo
apa??? ...iya ...bener// kari sing perangan
D...yaiku...tuladhane cangkriman.//
* Tuladhane cangkriman pepindhan //...O...iya ... cangkriman pepindhan mau cangkriman sing dijumbuhake karo irib-iribene (kemiripan ) barang sing dikarepake// dene
tuladhane mangkene:
a.
Pitik walik saba kêbon (pitik walik....pitik
walik iku pitik sing wulune malik utawa ngener munggah tur saba kebon)//
kira-kira apa ya?/ saweneh barang kang memper karo kahanan pitik walik tur kok saba
kebon iku??....ya ... batangane utawa bedhekane
= nanas
b.
Wujude kaya kebo, ulese kaya kebo,
lakune kaya kebo, nanging dudu kebo = (wo...la kok iki
kabeh kahanane kaya kebo/ nanging kok dudu kebo.../ gek apa ya?....ayo sapa
sing ngerti?....nggih batangane gudel gudel kuwi apa?...gudel kuwi anak kebo.
c.
Tibane ngisor digoleki ndhuwur (iki
ana sing aneh meneh...nanging pancen kahanane bener mangkono...tibane ngisor
digoleki ndhuwur/ iku jawabane ...banyu sing trocoh//....coba ....yen ana omah
trocoh amarga gendhenge bocor kae/ banyune tiba mengisor/ nanging sing ngerti
banjur ndhangak nggoleki gendheng sing manggone ing ndhuwur)
*
Tuladhane cangkriman blenderan . cangkriman blenderan mau cangkriman
kang mengku surasa utawa karep nyrekal/ amarga pancen tujuwane kanggo nyrekal
sing diajak cecangkriman/ supaya keblender utawa keplesed mbatange// dene tuladhane
kaya ta...:
a.
Wong mati ditunggoni wong nangis// Lo..lo..piye iki mosok ana wong
wis mati ditunggoni wong banjur nangis// gek kepriye kuwi??...katrangne
ngene...wong matine ya tetep mati...nanging sing nangis iku wong sing nunggu!!!
b.
Wong mati dilumpati kucing urip// Ing cangkriman iki/ Yen kowe mengko ora ngati-ati
/ mula banjur maido...mongsok wong mati dilumpati kucing urip....pranyata sing
urip iku kucinge...la yen kucinge mati ya ora bisa mlumpat
c.
Wong dodol tempe padha ditaleni
d.
Wong dodol kambil padha dikpruki
Ana ing cangkriman Wong dodol tempe
padha ditaleni iku sing ditaleni tempene..tempe sing dibuntel godhong kae lho!!
Ana ing cangkriman Wong dodol kambil padha dikpruki //
sing dikepruki dudu wonge ...dudu sing dodol//....nanging sing kepruke iku kambile.
* Tuladhane
cangkriman wancahan// Para siswa isih kelingan marang andharan cangkriman wancahan mau ta??? Cangkriman wancahan iku wujude mung tugelan
utawa cekakaning tembung-tembung ing ukara sing arep kanggo
cangkriman.
dene tuladhane yaiku:
a.
ling cik tu tu ling ling yu (kok kaya bahasa
Mandarin) = maling mancik watu,
watuné nggoling malingé
mlayu
b.
Pak boletus: Tapak kebo ana lelene
satus
c.
Pak bomba pak lawa pak piut: Tapak
kebo amba, tapak ula dawa, tapak sapi ciut
d.
Wiwawite lesbadhonge: Uwi dawa
wite tales amba godhonge
e.
Lut mahe ndhut yu mahe rong: welut
omahe ngendhut, yuyu omahe ngerong
* Tuladhane
cangkriman kang wujude tembang// Mau uga wis diandharake/ manawa cangkriman kang
awujud tembang iku cangkriman kang ditata kanthi wujud tembang //
Para siswa//
sing bakal dakparingake iki mengko mung sperangan tembang wae nggih??//.
Tuladha Cangkriman kang wujude tembang Kinanthi
Wonten putri luwih ayu, Ana putri kang ayu
Tan ana ingkang tumandhing, ora ana sing nandhingi
Sariranira sang retna, awake
kaya emas
Owah-owah saben ari, bisa
owah saben dina
Yen rina kucem kang cahya, yen awan
sorote kucem/surem
mung ratri mancur nelahi mung
yen bengi sumunar sorote (mbulan)
Manawa Tuladha cangkriman kang
wujude tembang pocung //kaya sing wis ditembangake ing ngarep mau.// yaiku
tembang pocung sing batangane utawa bedhekakne kewan gajah mau.//
Saiki Tuladha cangkriman awujud tembang pangkur// Digatekne
ya...amarga ing tuladha tembang Pangkur iki mengko satembangan ngemot
cangkriman kang luwih saka 1.
Badhénên
cangkriman ingwang / Bedheke cangkrimanku
tulung-tulung ana gêdhang awoh gori
/ ana
gedhan uwoh gori = ditegori
ana pitik ndhasé têlu
/ ana pitik ndhase telu = dibuntel wulu
gandhènana êndhasnya / gandhenana endhase = sirahe nggandhen
kyai dhalang yèn mati sapa
sing mikul / dhalang yen mati sapa sing mikul= kaldhal lan
walang
ana buta nunggang
grobag / ana
buta nunggang grobag = tebu ditata
sêlawé sunguting gangsir // salawe
sungute gangsir = sakler lawe (sehelai
benang)
Para
siswa... iki mau andharan ngenani babagan cangkriman// Saka andharan iki
mau....Ayo padha kajupuk bebarengan dudutan utawa kesimpulane.// yaiku:
1.
Cangkriman iku padha karo unen-unen utawa
tetembungan sing kudu dibedhek utawa dibatang utawa diwangsuli.
2.
Cangkriman iku lumrahe mung digunakake
kanggo sarana dedolanan/gegojekan yen
pinuju jejagongan karo kanca ing kalane nganggur.
3.
Cangkriman iku bisa diperang dadi 4 jinis
yaiku: Cangkriman pepindhan, cangkriman blenderan, cangkriman wancahan, lan
cangkriman kang awujud tembang.
Nah....Iki mau dudutan sing bisa
kajupuk saka andharan babagan cangkriman.
Kanggo mbuktekake yen para siswa mau tansah
mirengake andharan kanthi temenan, iki bakal takparingi pitakon // Wangsulan saka
pitakon iki mengko/ supaya ditulis ing bukumu / manawa wis
rampung/ banjur diaturake marang bapak utawa ibu guru Basa Jawa ing sekolahmu
dhewe-dhewe// mesthine lumantar telpon utawa aplikasi WA// Jalaran ing wektu
iki kowe kabeh durung dikeparengake lelungan kanthi ninggalake omah//
Pitakone yaiku:
1. Apa tegese cangkriman iku?
2. Cangkriman iki batangane utawa
bedhekane apa lan kalebu jinise cangkriman apa?
a. Pitik
walik saba kêbon...
b. Wong mati dilumpati kucing urip...
c. Lut mahe
ndhut, yu mahe rong....
d. Cangkriman aksara
d bakal daktembangake//
Bapak
pocung, gawe geger gawe bingung
asale ing Wuhan
kabeh uwong miris wedi
wong sing nandhang kudu gelem
karantina....
Nah/
Para siswa SMP saindhenging laladan Karanganyar/ lan sakiwa tengene sing
daktresnani//
Sadurunge
dakpungkasi/ mbok menawa ana para siswa
sing kepengin nyuwun priksa babagan cangkriman?.....
.........................................................................
Para
siswa //Iki mau andharan saka bu Sulis ing acara Karanganyar Belajar/ kang
kagiyarkae dening Radio Swaba Radionya Karanganyar// Muga-muga ana gunane lan bisa
nambah kawruhmu // ing wasana/Tetep waspada/ khusuk ndedonga lan sengkud
makarya/ matur nuwun,/ wilujeng enjing/Wassalamualaikum
warohmatullohiwabarakatuh/
Karanganyar, 18 April 2020
Mengetahui
Kepala
SMP N 2 Karanganyar Guru Bahasa Jawa
Sumarni,
S.Pd., M.Pd. Dra. Sulistyowati
No comments:
Post a Comment